„Głos w sprawie pisarstwa kobiet”, owocne spotkanie literackie18/03/2021

Zorganizowane przez Biuro Walonii-Brukseli w Polsce oraz Instytut Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego literackie spotkanie online „Głos w sprawie pisarstwa kobiet” cieszyło się sporym zainteresowaniem. Wzięli w nim udział studenci, nauczyciele, pisarze, tłumacze, badacze literatury, lektorzy… z Belgii, Polski, Kanady i Brazylii!

W sumie podczas wydarzenia jego strona na Facebooku miała 930 odwiedzin, 52 laików i 48 komentarzy!

Widzowie mogli bezpośrednio kierować pytania do uczestniczek spotkania, dzięki czemu debacie nie zabrakło dynamiki. Oto najciekawsze pytania, które padły podczas spotkania:

Czy tłumaczenie można powiązać z płcią?

Aleksandra Andrukowicz: W ostatnim czasie głośna była sprawa niebinarnego holenderskiego poety, któremu wydawca zaproponował przekład poezji Amandy Gorman. Opinia publiczna protestowała przeciwko temu wyborowi podkreślając, że ze względu na kolor skóry czy płeć wybrany tłumacz nie jest w stanie trafnie przetłumaczyć przesłania, które w swojej twórczości formułuje czarnoskóra pisarka. […] Pragnę więc zapytać, czy sądzi Pan, że aby przekład pozostał w pełni wierny oryginałowi, tłumaczeniem literatury kobiecej powinny zajmować się wyłącznie kobiety? Jeśli tak, proszę wyjaśnić dlaczego.

Przemysław Szczur, badacz literatury na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, odpowiada na to delikatne pytanie:

Uważam, że nie można dać jednoznacznej odpowiedzi. Nie widzę powodu, aby osoba niebinarna lub mężczyzna nie mogli dobrze przetłumaczyć książki napisanej przez kobietę. Czy mężczyzna czytający książkę nie może utożsamiać się z jej bohaterką? Dzieło przetłumaczone podlega krytyce, jednak zabronić komuś tłumaczenia książki z powodu jego płci wydaje się zachowaniem seksistowskim. Jeśli zaczniemy narzucać kryteria płci i rasy, to może nas to doprowadzić do logiki wykluczenia.

Nieco później Veronika Mabardi, której książki są tłumaczone na j. niemiecki, mówi o swoim pierwszym doświadczeniu z nim związanym:

Przeżyłam głębokie doświadczenie podczas tłumaczenia mojej sztuki teatralnej na j. niemiecki przez Silvię Berruti-Ronelt. Pasjonujące było patrzeć, do jakiego stopnia Silvia zatraca się w tłumaczeniu, angażując  swoje ciało i całą swoją wyobraźnią. Pochylając się drobiazgowo nad niuansami wertowała słownik, ale była jednocześnie bardzo wyczulona na przekaz, który kryje się pod warstwą słowną, na impulsy, ruchy, obrazy.  Tak naprawdę my siebie wybrałyśmy i to wydaje mi się najważniejsze. Praca z kimś, kto nas wybiera, kogo my wybieramy, z kim możemy się dogadywać.

Moc słów

Agnieszka Liszka: Jaką moc mają słowa? Czy słowa mogą oddziaływać terapeutycznie?

Annick Walachniewicz: Tak i nie. Gdy po napisaniu  utworu czytałam mój tekst na głos i nie odnalazłam się w nim, stał mi się obcy. Nabrał autonomii, z czego byłam zadowolona.

Laurence Rosier bada związki, jakie istnieją między feminizacją nazw zawodów a oddziaływaniem słów: Jeśli uważamy, że przekleństwo rani, a więc, że język ma siłę oddziaływania, musimy założyć, że ma on również pozytywną moc. Możemy otworzyć kobiety na zawody, które nigdy nie były w sferze ich zainteresowań, nadając im żeńską formę.

W poszukiwaniu konkluzji

To co mnie najpierw uderzyło, to dbałość o szczegół, przywoływanie wspomnienia lub doświadczenia ciała, które są ważnym elementem pisarstwa kobiecego. Aspekt poetycki jest dla mnie równie ważny, jak społeczny. Jest to również forma powrotu do "materii pisarstwa, jego tekstury". Dorota Czerkies 

Wspaniały wyczyn intelektualny! Prof. Jacek Rapak 

Oczekiwałam czegoś lekkiego, a spotkanie okazało się głębokie i poznawczo ważne. Dr. Agnieszka Kocik

Dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w tym pasjonującym wydarzeniu!

Gratulacje dla Doroty Czerkies, Aleksandry Szpak, Katarzyny Marczewskiej, Suzany Prr, Aleksandry Andrukowicz, Angeliki Liszki, Ewy Wójcik, Agnieszki Kocik, które zwyciężyły w konkursie na komentarz do spotkania! Laureatki otrzymają książki w j. polskim i w j. francuskim, podejmujące tematykę poruszoną podczas spotkania!